قبلا گفتیم که شاه مهره حساس و کلیدی بازی است. پس برای محافظت از آن در بازی باید هر کاری انجام دهید. در بازی شطرنج شما تحت شرایطی می توانید جای شاه را با قلعه عوض کنید و این ضرورت زمانی اتفاق می افتد که احساس کنید موقعیت فعلی شاه ممکن است مورد تهدید قرار گیرد یا فکر کنید که از شاه در گوشه صفحه شطرنج بهتر می توانید محافظت کنید. به جابجایی قلعه با شاه به اصطلاح “شاه-قلعه” یا Castling می گویند.
حرکت “شاه-قلعه” در صفحه شطرنج
در تصویر بالا محل قرار گرفتن شاه و دو قلعه را مشاهده می کنید. در این تصویر هنوز “شاه-قلعه” صورت نگرفته است. شما می توانید حرکت “شاه-قلعه” را با قلعه سمت چپ و همچنین با قلعه سمت راست انجام دهید. در هر دو صورت شاه دو خانه به سمت قلعه حرکت می کند و قلعه در نقطه مخالف شاه در کنار آن قرار می گیرد. در تصویر زیر “شاه-قلعه” با قلعه سمت راست انجام شده است.
در تصویر بالا “شاه-قلعه” با قلعه سمت راست انجام شده است. شاه دو خانه به سمت راست حرکت کرده و قلعه به سمت مخالف آمده و در کنار شاه قرار گرفته است.
در تصویر بالا شاه دو خانه به سمت چپ حرکت کرده و قلعه به جهت مخالف آمده و در کنار شاه قرار می گیرد. پس “شاه-قلعه” با قلعه سمت چپ صورت گرفته است.
شرایط انجام حرکت “شاه-قلعه”
در برخی شرایط نمی توان حرکت “شاه-قلعه” را انجام داد یا بهتر است بگوییم برای انجام “شاه-قلعه” شرایطی لازم است.
زمانی که یکی از دو مهره قلعه و شاه حرکت کرده باشند نمی توان “شاه-قلعه” را انجام داد. در تصویر بالا “شاه-قلعه” با قلعه سمت راست ممانعتی ندارد اما با قلعه سمت چپ نمی تواند انجام شود چرا که قلعه حرکت کرده است.
زمانی که مهره ای میان دو مهره شاه و قلعه قرار گرفته باشد نمی توان “شاه-قلعه” کرد. در تصویر بالا “شاه-قلعه” فقط با قلعه سمت راست امکان پذیر است چون اسب میان قلعه سمت راست و شاه قرار گرفته است.
زمانی که شاه کیش شده باشد نمی توان “شاه-قلعه” انجام داد. در تصویر بالا شاه مورد تهدید قلعه قرار گرفته و کیش شده است پس نمی توان “شاه-قلعه” کرد.
اگر حرکت “شاه-قلعه” منجر به کیش شدن شما شود نمی توان آن را انجام داد. در تصویر بالا مشاهده می کنید که اگر “شاه-قلعه” انجام شود شاه در خانه سبز رنگ باید قرار گیرد و خانه سبز رنگ توسط فیل حریف تهدید شده است پس “شاه-قلعه” ممکن نیست.
زمانی که یکی از خانه هایی که شاه باید از آن عبور کند مورد تهدید حریف قرار گرفته باشد. در تصویر بالا “شاه-قلعه” نمی تواند با قلعه سمت چپ صورت گیرد چرا که شاه باید دو خانه به سمت چپ حرکت کند و یکی از خانه های سمت چپ آن مورد تهدید حریف است.