عبارت «کسب و کار دیجیتال چیست؟» یکی از عناوینی است که بسیار در اینترنت جستجو شده است. کسب و کار دیجیتال – به زبان ساده – کسب و کاری است که به کمک اینترنت و فضای مجازی، در حال فعالیت است.
کسب و کارهای سنتی به کمک دنیای دیجیتال، تبلیغاتی مؤثرتر، فروشی بیشتر و روند موفقتری برای تقویت نام برند خود انجام میدهند؛ از طرفی، برخی از کسب و کارها بر مبنای دنیای دیجیتال شکل میگیرند که آنها هم جزو کسب و کارهای دیجیتال به حساب میآیند. همچنین، بسیاری از شرکتها و برندهای قدیمی و معروف، وارد دنیای دیجیتال شدهاند و قسمت اعظمی از کسب و کار خود را دیجیتالی کردهاند.
لطفاً توجه داشته باشید که تنها با دانلود چند برنامه یا ساخت صفحات مجازی، شما کسب و کار خود را دیجیتالی نکردهاید، بلکه برای دیجیتالی شدنِ کسب و کار خود باید روندی آهسته، با دقت و پیوسته برای حرکت از کارهای دستی و سنتی، به سمت استفاده از فناوریهای دیجیتال و بهروز، طی کنید.

چهار ارزش پیشنهادی در کسب و کارهای دیجیتال
تبدیل کسب و کارهای قدیمی به کسب و کارهای دیجیتال، یک تغییر اساسی محسوب میشود و شرکتها باید بستر مناسبی را برای این کار فراهم کنند؛ اما چرا یک کسب و کار باید دیجیتالی شود؟ با دیجیتالی شدن کسب و کارها، چه ارزشهایی برای شرکتها ایجاد میشود؟ به زبان ساده، ارزش پیشنهادی دیجیتالی شدن کسب و کارها چیست؟ برای پاسخ به این سؤال باید بگوییم که 4 ارزش پیشنهادی برای دیجیتالی شدن شرکتها وجود دارد که عبارتاند از:
- افزایش انعطافپذیری
- قابل قیاس بودن
- فرهنگ متفاوت کسب و کار
- افزایش کیفیت امور مربوط به کسب و کار
در ادامه هر یک از موارد فوق را تشریح میکنیم.
افزایش انعطاف پذیری
جهانی که در آن زندگی میکنیم، دائماً در حال تغییر شکل میباشد و انسانها برای بقا و پیشرفت باید خود را با شرایط جدید وفق دهند؛ این موضوع برای کسب و کارها هم صادق است. شکل تجارت در دنیای امروز تغییر کرده و با شبکههای مجازی و اینترنت درآمیخته شده است و مدیرانِ کسب و کارها هم برای اینکه خود را با شرایط جدید وفق دهند و با روشها و متدهای جدید هماهنگ شوند، باید کسب و کار خود را دیجیتالی کنند. شایان ذکر است که یک کسب و کار دیجیتال نسبت به مدلهای سنتی، انعطافپذیری بیشتری برای تطبیق خود با تغییر شرایط دارد.
افزایش انعطاف پذیری
جهانی که در آن زندگی میکنیم، دائماً در حال تغییر شکل میباشد و انسانها برای بقا و پیشرفت باید خود را با شرایط جدید وفق دهند؛ این موضوع برای کسب و کارها هم صادق است. شکل تجارت در دنیای امروز تغییر کرده و با شبکههای مجازی و اینترنت درآمیخته شده است و مدیرانِ کسب و کارها هم برای اینکه خود را با شرایط جدید وفق دهند و با روشها و متدهای جدید هماهنگ شوند، باید کسب و کار خود را دیجیتالی کنند. شایان ذکر است که یک کسب و کار دیجیتال نسبت به مدلهای سنتی، انعطافپذیری بیشتری برای تطبیق خود با تغییر شرایط دارد.
قابل قیاس بودن
یکی دیگر از ارزشهای پیشنهادی کسب و کارهای دیجیتال، قابل قیاس بودن فعالیتها و عملکرد آنها با شرایط جدید است. بهعبارت دیگر، یک کسب و کار دیجیتال، راحتتر از مدلهای سنتی و غیر دیجیتالیِ خود میتواند استراتژی کسب و کار را برای بهبود شرایط تجاری، تغییر دهد. بهعنوانمثال در کسب و کارهای دیجیتال شما بهراحتی میتوانید با بررسی دادههای ذخیرهشده، عملکرد شرکت خود را در زمینههای مختلف مقایسه بفرمایید.
فرهنگ متفاوت کسب و کار
هر حوزهای از کسب و کار، دارای فرهنگ خاص خود در برخورد با مشتری، تبلیغات و نحوهی فروش است؛ کسب و کارهای دیجیتال نیز دارای فرهنگ کاری مختص به خودشان هستند که این فرهنگ کاری، بیشتر مطابق بازار هدف میباشد. برای اینکه فرهنگ کسب و کار خود را تغییر دهید، باید از نیروهای خود پشتیبانی کرده و آموزشهای لازم را در اختیارشان قرار دهید. در واقع، باید بهگونهای این فرهنگ و روش کسب و کار دیجیتال را در میان نیروهای خود و حتی خودتان نهادینه کنید که طرز تفکر و دیدی جدید نسبت به کسب و کار پیدا کنند (کنید).
افزایش کیفیت امور مربوط به کسب و کار
تعریفی که از کسب و کار دیجیتال برای شما ارائه دادیم شاید ساده به نظر برسد، اما یک نکتهی کلیدی که باید به آن توجه کنید، این است که برای ایجاد تغییر در کسب و کار و دیجیتالی کردن آن، حتماً باید کیفیت توجه کنید؛ اما یعنی چه؟ حفظ کیفیت در دیجیتالی شدن کسب و کارها به این معنی است که استراتژیهای تجارت، کیفیت محصولات و خدمات، و نحوهی پیادهسازی تغییرات برای دیجیتالی شدن، باید به بهترین شکل صورت بگیرد؛ در غیر این صورت شما نتیجهی مطلوبی را دریافت نخواهید کرد.

پنج مزیت داشتن کسب و کارهای دیجیتال
دیجیتالی شدن کسب و کارها باعث میشود تا ابزارهای متفاوتی در اختیار صاحبان کسب و کار قرار بگیرد که به کمک این ابزارها میتوانند کسب و کار خود را گسترش داده و سود بیشتری بهدست آورند؛ این ابزارها عبارتاند از: برنامهها و سیستمهای مدیریتی، اتوماسیون بسیاری از فعالیتها، کمک هوش مصنوعی به بهبود تجربهی کاربران، جمعآوری و ذخیرهی دادهها جهت بررسیهای آتی، استراتژیهای بیشتر و….
همان طور که میدانیم انواع مختلفی از کسب و کارهای دیجیتال وجود دارد که هر کدام از آنها مزیتهای خاص خود را دارند؛ اما بهطور کلی، تمامی کسب و کارهای دیجیتال، 5 مزیت مشترک دارند؛ چه کسب و کارهایی که از مدل سنتی به دیجیتال تغییر پیدا کردهاند، چه کسب و کارهایی که از پایه دیجیتالی و مجازی بودهاند. این 5 مزیت مشترک عبارتاند از:
- افزایش بهرهوری
- کاهش هزینهها
- انعطافپذیری و افزایش کیفیت کارها
- قابل اطمینان بودن
- کمک به تصمیمگیری بهتر
کاهش هزینه ها
روشها و ابزارهایی که در کسب و کار دیجیتال وجود دارد، بسیاری از هزینهها را کاهش خواهد داد؛ هزینههایی مانند: انواع روشهای بازاریابی، نحوهی فروش، مدیریت کارکنان، استراتژیهای تجاری مختلف و… . بهعنوان مثال در کسب و کارهای دیجیتال میتوانید از نیروی دورکار استفاده کنید، که هم حقوق به نسبت کمتری دریافت میکنند و هم هزینههای کسب و کارِ شما برای آمادهسازی محیط کار کاهش خواهد یافت.
انعطاف پذیری و افزایش کیفیت کارها
یکی از مهمترین ارزشهای پیشنهادیِ کسب و کارهای دیجیتال، انعطافپذیری آنها است؛ زمانی که شما کسب و کاری دیجیتالی داشته باشید، در شرایط مختلف میتوانید بهترین استراتژیها را طرح کنید که باعث افزایش کیفیت خروجی کار شما میشود. بهعنوان مثال در بخش پشتیبانی و خدمات پس از فروش، به کمک سرویسهای آنلاین میتوانید در کمترین زمان و با بالاترین کیفیت، پاسخِ مشتریان خود را بدهید.
قابل اطمینان بودن
سرویسها و خدمات آنلاین و دیجیتال، با دقت برنامهریزی شدهاند تا بهترین عملکرد را داشته باشند؛ از این رو، استفاده از آنها هم برای شما که صاحب کسب و کار دیجیتال هستید، و هم برای مشتریان شما قابل اطمینان خواهد بود.
کمک به تصمیم گیری بهتر
در کسب و کارهای دیجیتال، شما بانک اطلاعاتی کامل و جامعی از عملکرد بخشهای مختلف کسب و کار و همچنین رفتار خرید مشتریانِ خود خواهید داشت؛ این بانک اطلاعاتی شما را قادر میسازد تا به نحو احسن هر بخشی از کسب و کار خود (تولید، بازاریابی، فروش، مدیریت منابع و…) را تجزیه و تحلیل کرده و سپس استراتژیهای لازم و تأثیرگذار را برای بهبود عملکرد آن بخش، طرح و پیادهسازی کنید.

پارامترهای یک کسب و کار دیجیتال موفق
برای اینکه یک کسب و کار دیجیتالی موفق داشته باشید، باید پارامترهای مختلفی را رعایت بفرمایید تا کسب و کار دیجیتال شما، بهترین خروجی را در اختیار شما قرار دهد. چه میخواهید کسب و کارِ سنتی خود را به یک کسب و کار دیجیتالی تبدیل کنید، و چه میخواهید کسب و کاری از پایه دیجیتال راهاندازی کنید، توصیه میکنیم که این پارامترها و نکات را در بیزینس خود پایش کنید. این پارامترها عبارتاند از:
- اتوماسیون (خودکارسازی امور کسب و کار)
- آموزش صحیح به تیمهای کاری
- بهروز بودن
- ورود به فضای بازاریابی اینترنتی
- شجاعت در تغییر
در ادامه با جزئیات به هر یک میپردازیم.
اتوماسیون یا خودکارسازی امور کسب و کار
نکتهی مشترک تمامی کسب و کارهای دیجیتال، اتوماتیک یا همان خودکار بودن آنها است؛ در کسب و کار دیجیتال، برنامهها و ابزارهای مفید و سودمندی وجود دارد که بسیاری از کارها را در زمان کمتر، با هزینهای پایینتر و دقتی بالاتر برای شما انجام میدهند. در این راستا، توصیه میشود که برای ایجاد پارامتر اتوماسیون، تمامی بخشهای کسب و کار خود را بررسی نمایید و تا جایی که امکان دارد، آنها را خودکار کنید و از سیستمهای اتوماسیون برای فعالیت در آنها استفاده نمایید.
آموزش صحیح به تیم های کاری
هر کاری برای رسیدن به موفقیت، نیازمند آموزش صحیح میباشد؛ کسب و کار دیجیتال هم از همین قانون پیروی میکند. بنابراین، توصیه میشود که در بخشهای مختلف کسب و کارِ خود، تیمهای کاری را آموزش دهید تا با فرهنگ و روند کاری کسب و کارهای دیجیتال، ارتباط برقرار کنند و بتوانند به بهترین شکل وظایف خود را انجام دهند تا در کنار سیستمهای اتوماسیون و بهره بردن از آنها، بهترین نتیجه را برای کسب و کار دیجیتال شما به ارمغان بیاورند.
به روز بودن
فناوری، متدها و ابزارهای موجود در کسب و کارهای دیجیتال، روزانه در حال تغییر و بهبود هستند؛ هر روز شاهد ایجاد سبک جدیدی از بازاریابی و فروش در کسب و کارهای دیجیتال هستیم و شما برای اینکه بتوانید در این بازارِ داغ از رقبای خود پیشی بگیرید، باید سعی کنید همیشه بهروز باشید و از جدیدترین استراتژیها و ابزارهای موجود در کسب و کار دیجیتال، مطلع گردید.
ورود به بازاریابی اینترنتی
بهترین بخشِ یک کسب و کار دیجیتال، دیجیتال مارکتینگ یا همان بازاریابی دیجیتال (Digital Marketing) میباشد. به زبان دیگر، شما به نوعی کسب و کار خود را دیجیتال میکنید تا بتوانید بهترین استفاده را از استراتژیها و تکنیکهای دیجیتال مارکتینگ ببرید. شایان ذکر است که دیجیتال مارکتینگ شامل: متدها و روشهای مختلفی از بازاریابی و فروش میباشد که بر پایهی تبلیغات در پلتفرمهای آنلاین بنا نهاده شدهاند.
شجاعت در تغییر
تغییر همیشه با خود کمی ترس به همراه دارد، اما برای داشتن یک کسب و کار موفق نیاز است تا شجاع باشید! دنیای کسب و کارهای دیجیتال، بستر بزرگی برای پیشرفت شما فراهم کرده است و بر این اساس، نباید هدفهای کوچک یا چشماندازهای کوتاهی داشته باشید. از طرفی، باید همیشه آماده و گوش به زنگ باشید؛ زیرا فناوریهای دیجیتالی و کسب و کارهای دیجیتال دائماً دستخوش تغییرات هستند؛ لذا شما بهعنوان یک مدیر شجاع باید آمادهی بررسی، تحلیل و انعطافپذیری بالایی برای وفق دادن خود با تغییر شرایط باشید.
نمونه هایی از کسب و کارهای دیجیتال
در قسمتهای قبل اشاره کردیم که کسب و کار دیجیتال، هم از تغییر کسب و کارهای سنتی به کسب و کار دیجیتال شکل میگیرند، و هم برخی از آنها اساساً بر مبنای دنیای دیجیتال بنا نهاده شدهاند. در این قسمت میخواهیم نمونههایی از کسب و کارهای دیجیتالی که بر مبنای دنیای دیجیتال و پلتفرمهای آنلاین شکل گرفتهاند را با هم بررسی کنیم. این نمونهها عبارتاند از:
- تولید محتوا
- سئو
- طراحی وبسایت
- راهاندازی فروشگاههای آنلاین
- دراپ شیپینگ (Dropshipping)
- دستیار مجازی
- وبمستری
- تولید و انتشار پادکست
تولید محتوا
تولید محتوا کسب و کاری مخصوص دنیای دیجیتال میباشد. در این شغل شما باید محتواهای مختلفی از جمله: مقاله، ویدیوهای آموزشی و تبلیغاتی، انیمیشن، فایلهای صوتی، تصاویر اینفوگرافیک و هر محتوای دیگری که قابلیت بارگذاری در پلتفرمهای آنلاین را دارد، تولید کنید. البته لازم نیست تمامی آنها را بلد باشید، بلکه میتوانید در یکی از حوزههای گفتهشده، تولید محتوا کنید.

سئو
سئو یعنی بهینهسازی وبسایتها برای موتورهای جستجو نظیر گوگل. بهینهسازی موتورهای جستجو یعنی شما بهعنوان سئوکار، کاری کنید که وبسایت شما رتبه بالاتر و ارزش بیشتری در موتورهای جستجو پیدا کند؛ برای این کار شما باید متدها و روشهای سئوی وبسایت را بلد باشید که دورههای آموزشی مختلفی بهصورت آنلاین و آفلاین برای یادگیری آن وجود دارد.

طراحی وب سایت
اساس و بنای ورود به دیجیتال مارکتینگ، داشتن یک وبسایت مناسب میباشد. طراحی وبسایت، خودش یک کسب و کار دیجیتالی میباشد که در آن شما بستر و زمینهی ورود دیگر کسب و کارهای دیجیتال و همچنین تغییر کسب و کارهای سنتی به دیجیتال را فراهم میکنید. برای طراحی وبسایت نیاز دارید تا دورههای برنامهنویسی طراحی و توسعه وبسایت را گذرانده باشید؛ البته ناگفته نماند که راههای دیگری برای طراحی وبسایت بدون کدنویسی وجود دارد که یکی از آنها استفاده از ابزاری بهنام وردپرس میباشد. اگر به این کسب و کار دیجیتال علاقه دارید و میخواهید در کمترین زمان ممکن آن را یاد بگیرید و فعالیت خود را کنید

راه اندازی فروشگاه های آنلاین
یکی دیگر از کسب و کارهای دیجیتال، داشتن یک فروشگاه آنلاین میباشد. این نوع از فروشگاهها، هم میتوانند از طریق وبسایت و هم از طریق شبکههای مجازی، به وجود بیایند (البته که وبسایتهای فروشگاهی بسیار حرفهایتر و بهتر هستند). در فروشگاههای آنلاین، تمام بخشهای معرفی محصولات، مقایسهی کالاها، اعلام تخفیفات، ثبت سفارشات، فروش و ارسال محصولات، نظرات و پشتیبانی و…، بهصورت آنلاین انجام میشود. تنها قسمت این فروشگاهها تأمین کالا، انبارگردانی و ارسال مرسولههای مشتریان است که به کمک نیروی انسانی انجام میپذیرد.
دراپ شیپینگ (Dropshipping)
دراپشیپینگ نوعی فروشگاه آنلاین محسوب میشود، با این تفاوت که شما بهعنوان صاحب یک دراپشیپینگ، کسب و کاری کاملاً دیجیتال و با کمترین نیروی انسانی خواهید داشت. در دراپشیپینگ، یک وبسایت فروشگاهی، محصولات تأمینکنندگان و فروشندگان دیگر را معرفی کرده و برای خرید قرار میدهد. تمامی مراحل جستجوی کالا، مقایسه، ثبت سفارش و خرید بهصورت دیجیتال و آنلاین صورت میگیرد؛ پس از اینکه مشتری خرید خود را کامل کرد، وبسایت دراپشیپینگ سفارش را به تأمینکننده منتقل میکند و کارهای ارسال مرسوله به مشتری، توسط تأمینکننده صورت میگیرد و این یعنی شما بهعنوان صاحب دراپشیپینگ، تمامی قسمتهای کسب و کارتان و فعالیتهایتان، دیجیتال است.
دستیار مجازی
شغل دستیار مجازی، همان طور که اسمش پیدا است، شغلی مجازی و دیجیتال میباشد. در این شغل شما بهصورت دورکاری و از طریق ارتباطات آنلاین، وظایف یک دستیار (منشی) شخصی را انجام میدهید. شایان ذکر است که یک دستیار مجازی بههیچعنوان نیازی به حضور فیزیکی در محل ندارد و تمامی کارها و وظایف خود را میتواند در هرجایی، مانند خانه، انجام دهد؛ که این کار به لطف توسعهی شبکههای مجازی و پلتفرمهای آنلاین دنیای دیجیتال صورت میگیرد.

وبمستری
وبمستر (Webmaster) زبان ساده یعنی مدیر وبسایت، اما وظایف مدیر وبسایت چیست و چه کارهایی باید انجام دهد؟ یک وبمستر باید توانایی کنترل، نظارت و حتی انجام تمام فعالیتهای یک وبسایت را داشته باشد؛ به این معنی که از تولید محتوا، سئوی وبسایت، طراحی و نگهداری وبسایت، بررسی و نگهداری سرورها و دامنه، راههای بهبود عملکرد وبسایت و بسیاری دیگر از مواردی که برای فعالیت و رشد یک وبسایت نیاز است، آگاهی داشته باشد. شما بهعنوان یک وبمستر باید بتوانید تمامی مشکلات و موانعی که سد راه پیشرفت و افزایش تعداد کاربران و بازدید یک وبسایت میشوند را برطرف کنید؛ همچنین بر عملکرد باقی اعضای وبسایت نیز نظارت داشته باشید. برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این کسب و کار دیجیتالی را مطالعه بفرمایید.

- مجموعه آموزش ابزار مدیریت وب سایت: اینجا را کلیک کنید (+).
تولید و انتشار پادکست
پادکست را میتوان رادیوی آنلاین نامید. پادکستها مجموعههایی صوتی هستند که در پلتفرمهای آنلاین مخصوص انتشار پادکست و همچنین برخی شبکههای اجتماعی منتشر میشوند؛ کاربران میتوانند هم بهصورت آنلاین و هم بهصورت دانلود شده، پادکستهای مختلف را گوش کنند. شایان ذکر است موضوعاتی که در پادکستها منتشر میشوند بسیار گوناگون بوده و در تمامی حوزههای کاری، ادبی و سرگرمی، ما شاهد حضور پادکسترها هستیم.

مهندس نقاش زاده